Nguy cơ tim mạch từ chứng rối loạn lipit máu
Rối loạn lipid máu là một trong những yếu tố nguy cơ quan trọng của các bệnh lý tim mạch, nguyên nhân phần lớn đến từ những thói quen, sinh hoạt không lành mạnh. Ở Việt Nam, số ca tử vong do bệnh tim mạch chiếm tỷ lệ cao trong số những ca tử vong có liên quan đến các bệnh không lây nhiễm. Việc điều chỉnh lối sống và chế độ dinh dưỡng có thể giúp phòng ngừa căn bệnh nguy hiểm này.
Rối loạn lipid máu là yếu tố hàng đầu gây biến chứng tim mạch nguy hiểm
Lipid máu (tên gọi quen thuộc là mỡ máu), là một thành phần quan trọng trong cơ thể, bao gồm nhiều thành phần khác nhau, trong đó quan trọng nhất là Cholesterol. Có 2 loại Cholesterol chính là HDL - Cholesterol loại tốt và LDL – Cholesterol loại xấu. Nếu tỷ lệ Cholesterol xấu và tốt mất cân bằng, Cholesterol tốt giảm, Cholesterol xấu tăng sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch - căn bệnh đang gây tỷ lệ tử vong hàng đầu trong nhóm bệnh không lây nhiễm ở Việt Nam. Rối loạn lipid máu hay chính là tăng nhiều Cholesterol trong máu đã được chứng minh là một trong những yếu tố nguy cơ của các bệnh tim mạch.
Rối loạn lipid máu là tình trạng mỡ trong máu – đặc biệt là cholesterol xấu tăng cao bất thường. Khi tình trạng này kéo dài, mỡ sẽ dần dần lắng đọng vào thành mạch máu, hình thành các mảng xơ vữa. Các mảng này khiến lòng mạch bị hẹp lại, thậm chí có thể bị tắc hoàn toàn, làm cản trở lưu thông máu đến các cơ quan.
Tùy vào vị trí mạch máu bị hẹp hay tắc, người bệnh có thể gặp phải những hậu quả nghiêm trọng. Nếu xảy ra ở động mạch não, bệnh nhân có thể bị nhồi máu não (đột quỵ do thiếu máu) với các biểu hiện như méo miệng, yếu liệt tay chân, rối loạn ngôn ngữ...
Nếu hẹp tắc động mạch vành (nuôi tim), người bệnh có thể bị đau thắt ngực hoặc nhồi máu cơ tim, gây đau ngực dữ dội, khó thở, có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Nếu xảy ra ở động mạch chi dưới, người bệnh sẽ đau mỏi chân khi đi lại, nặng hơn có thể bị hoại tử chi do thiếu máu nuôi.
Rối loạn lipid máu thường đi kèm với các bệnh lý khác như tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì, làm tăng thêm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy tim, v.v...
Do đó, việc phát hiện và kiểm soát sớm rối loạn lipid máu là rất quan trọng trong phòng ngừa các biến cố tim mạch nguy hiểm.
Khám sức khỏe định kỳ phát hiện sớm các bất thường do rối loạn lipid máu
Rối loạn lipid máu là một quá trình chuyển biến sinh học xảy ra sau một thời gian dài mà không thể nhận biết được bởi không có những triệu chứng điển hình. Phần lớn các biểu hiện lâm sàng của rối loạn lipid máu chỉ được phát hiện khi nồng độ các thành phần lipid máu cao, kéo dài hoặc gây ra các biến chứng như sơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch não, xuất hiện các ban vàng ở mi mắt, khuỷu tay, đầu gối. Trong đa số các trường hợp, rối loạn lipid máu thường được phát hiện muộn trong nhiều bệnh lý khác nhau của nhóm bệnh tim mạch, nội tiết, chuyển hóa.
Rối loạn lipid máu có thể gặp ở nhiều đối tượng khác nhau, trong đó một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do ảnh hưởng của lối sống, yếu tố di truyền, tuổi tác, giới tính và các bệnh lý nền. Về lối sống, những người thừa cân, béo phì, ít vận động thể lực, hút thuốc lá thường xuyên có nguy cơ cao bị rối loạn lipid máu do ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể. Những người có tiền sử gia đình có bị bệnh tinh mạch từ sớm tức là đối với nam trước 55 tuổi và đối với nữ trước 65 tuổi. Hoặc là những bệnh nhân có tiền sử gia đình có rối loạn lipid máu cũng là những người có nguy cơ cao bị rối loạn lipid máu.
Tuổi tác cũng là một yếu tố nguy cơ đáng lưu ý. Khi tuổi càng cao, quá trình chuyển hóa mỡ trong cơ thể suy giảm, làm tăng khả năng lắng đọng cholesterol và hình thành mảng xơ vữa trên thành động mạch. Ở nữ giới, sau khi mãn kinh, nồng độ estrogen trong cơ thể giảm sút – đây là hormon có tác dụng bảo vệ tim mạch và điều hòa mỡ máu dẫn đến tỷ lệ rối loạn lipid máu tăng cao hơn so với giai đoạn trước mãn kinh.
Ngoài ra, một số bệnh lý nội tiết và chuyển hóa cũng có thể dẫn đến rối loạn lipid máu như tiểu đường hoặc suy giáp. Về chế độ ăn, thói quen tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa chất béo bão hòa như mỡ động vật, đồ chiên rán, thức ăn nhanh và thiếu chất xơ cũng góp phần làm tăng cholesterol xấu trong máu gây tình trạng rối loạn lipid.
Rối loạn lipid máu nguy hiểm bởi không có triệu chứng điển hình khiến cho việc điều trị thường ở giai đoạn muộn khi bệnh nhân đã có biến chứng. Chính vì vậy việc theo dõi sức khỏe và xét nghiệm lipid máu định kỳ sẽ là một trong những biện pháp hữu hiệu giúp phát hiện sớm, điều trị kịp thời cũng như phòng người bệnh.
Theo các chuyên gia, chế độ ăn nhiều chất béo có hại, thực phẩm nhiều choresterone như thịt đỏ, mỡ lợn, bò, gan và các loại nội tạng động vật về lâu dài sẽ góp phần gây tăng choresterone xấu dẫn đến dối loạn lipid máu. Dù nguy hiểm, nhưng nếu một người được chẩn đoán rối loạn lipid máu mà không phải do bệnh nền và yếu tố tiền sử gia đình thì họ đơn giản chỉ cần thay đổi chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt. Để ngăn ngừa rối loạn lipid máu, phòng tránh nguy cơ bệnh tim mạch cần tuân thủ chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hợp lý; ăn nhiều rau xanh, hoa quả; hạn chế ăn mỡ động vật, nội tạng động vật, đồ chiên rán, đồ ăn nhanh; duy trì thói quen tập luyện, vận động đều đặn. Theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế nên áp dụng nguyên tắc 3-5-7 tức là ít nhất 30 phút thể dục 1 ngày và trong 5 ngày 1 tuần, tránh nối sống tĩnh tại, loại bỏ các thói quen có hại như hút thuốc lá và uống nhiều rượu.
MT